الَّذِینَ آمَنُوا یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَالَّذِینَ کَفَرُوا یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ الطَّاغُوتِ فَقَاتِلُوا أَوْلِیَاءَ الشَّیْطَانِ إِنَّ کَیْدَ الشَّیْطَانِ کَانَ ضَعِیفًا ﴿نساء/۷۶﴾ آنان که ایمان آورده اند، در راه خدا می جنگند؛ و کسانی که کافر شده اند، در راه طاغوت می جنگند. پس شما با یاران شیطان بجنگید، که یقیناً نیرنگ و توطئه شیطان [در برابر اراده خدا و پایداری شما] سست و بی پایه است.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
________________________________________
بعد از آن در تشجیع مؤمنان و ترغیب آنها در جهاد با کافران مى‌فرماید:
الَّذِینَ آمَنُوا یُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ: آن کسانى که ایمان آورده‌اند به خدا و رسول، مقاتله مى‌کنند در راه خدا، یعنى در چیزى که وسیله فوز به مثوبات الهى و نعم نامتناهى است. وَ الَّذِینَ کَفَرُوا یُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ الطَّاغُوتِ: و آن کسانى که کافر شدند از وثنى و یهودى و نصرانى، مقاتله مى‌کنند در راه شیطان که طاغى و یاغى است، یعنى به فرمانبردارى او که موجب وصول به عقوبات پادشاهى و عذاب دائمى است؛ و چون حال بر این منوال باشد، فَقاتِلُوا أَوْلِیاءَ الشَّیْطانِ: پس محاربه کنید اى دوستان خدا، دوستان شیطان را و از مکاید و مصاید او مترسید و اندیشه‌اى به خود راه مدهید. إِنَّ کَیْدَ الشَّیْطانِ کانَ ضَعِیفاً: بدرستى که حیله و مکر و وسوسه شیطان هست، سست و بى‌قوت. چه کید او به مؤمنان، نسبت به جزاى خدا در مقابل مکر کافران، ضعیف و بى‌اعتبار است. و ایضا کید او فریبى است بى‌حجت و برهان. پس از اولیاء او اندیشه مبرید که اعتماد آنها بر کسى است که اضعف و اوهن شى‌ء است.
نکته: ذکر کان براى تأکید است و دلالت کند بر آنکه ضعف کید شیطان، لازم است در جمیع احوال، از ماضى و حال و استقبال، نه آنکه در بعضى زمان باشد دون زمان دیگر.
تحقیق: خداوند قلب انسانى را به شکل صنوبر خلق فرموده و سه گوشه دارد: یکى به طرف راست، و یکى به طرف چپ، و دیگرى در وسط. و در هر یک از سه گوشه ملکى موکل، که تسدید مى‌کند قلب را. و خیرات و مبرات و حکمت و معارف را با انوار عالم عقل، داخل در او مى‌کند. و آن نور از دایره عقل که محیط به عوالم علیاست، سه شکل مخروطى از دایره عقل کل ممتدا کشیده شده تا آنکه متصلا منتهى شده به هر یک از سه گوشه، و هر یک از آن سه ملک ادخال نور در فضاى عالم قلب مى‌کند. و در مقابل هر یک از سه ملک، یک شیطان از عالم جهل موکل است که ادخال نماید ظلمت را از دایره جهل که محیط است بر عوالم سفلى، و از ما تحت ظلمت صعود نموده به طرف قلب، به طریقى که نور عقل نزول نموده و افکار انسانى و خیالات او از خیرات و مبرات و فسادات و شرورات و طاعات که هر زمانى به نهج و طریقى است، از اثر ادخال نور و ظلمت است در قلب انسانى. حال، شخص مختار است که هر یک از ملک و شیطان را اعانت نماید، او غالب و دیگرى مغلوب مى‌شود. و هر کدام را جنودى است و دائما در تنازعند. در وقت غلبه عقل و ملک، نور و هدایت داخل قلب شود؛ و در هنگام غلبه نفس و شیطان، ظلمت و ضلالت وارد گردد. و به این غلبه مثاب و معاقب خواهد شد. مؤمنین جهاد کنند در راه خدا بر غلبه عقل بر نفس به طاعات و عبادات، و کافرین محاربه نمایند در سبیل شیطان بر غلبه نفس بر عقل به متابعت شهوات و منهیات. چون حال بر این منوال است اى مؤمنین، اگر طالب سعادت هستید، فَقاتِلُوا أَوْلِیاءَ الشَّیْطانِ إِنَّ کَیْدَ الشَّیْطانِ کانَ ضَعِیفاً.
