وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ (بقره ـ 194) و از خدا پروا بدارید و بدانید که خدا با تقوا پیشگان است.
امام جواد علیه السلام:
هر کس نداند کاری را از کجا شروع کند، از به سرانجام رساندن آن درماند.
میزاان الحکمه جلد 3 صفحه 54
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
الشَّهْرُ الْحَرامُ بِالشَّهْرِ الْحَرامِ وَ الْحُرُماتُ قِصاصٌ فَمَنِ اعْتَدى عَلَیْکُمْ فَاعْتَدُوا عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدى عَلَیْکُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ (بقره/194)
شأن نزول: در منهج- مشرکان در ماه ذى القعده با مسلمانان مقاتله نمودند در سال حدیبیه، و اتفاقا سال دیگر حرکت مسلمانان از مدینه به مکه به جهت عمره تمتع در همین ماه واقع شد، و به سبب حرمت ماه کراهت داشتند که اگر مشرکان در مقام مقاتله برآیند ایشان چه کنند؛ آیه شریفه نازل شد « منهج الصادقین، جلد اوّل، صفحه 415.»
الشَّهْرُ الْحَرامُ بِالشَّهْرِ الْحَرامِ: ماه حرام که شما براى عمره مى‌روید به عوض آن ماه محرم است که با شما مقاتله نمودند، یعنى اگر آنها در مقابل جنگ برآمدند، باک مدارید و مقاتله کنید، چه هتک حرمت شما هتک ایشان است. وَ الْحُرُماتُ قِصاصٌ: و حرمتها را قصاص باشد. حاصل آنکه حرمتى که ملاحظه آن واجب است، قصاص در آن جارى مى‌شود مانند کشتن شخصى به قصاص شخصى و بریدن دست به دست؛ پس چون ایشان هتک حرمت نمودند به منع کردن، همچنین شما نیز داخل شده اگر با شما قتال نمودند، شما هم قتال نمائید. فَمَنِ اعْتَدى عَلَیْکُمْ فَاعْتَدُوا عَلَیْهِ: پس هر که تعدى و ظلم نماید بر شما به ابتداى مقاتله، پس تعدى کنید بر او به قتال با او، زیرا دفع شر البته خیر است. این کلام بر سبیل مشاکله است. مراد اینکه جزاى ستم و ظلم را به او رسانید، بِمِثْلِ مَا اعْتَدى عَلَیْکُمْ: به مثل آنچه ستم شده بر شما، یعنى باید عقوبت شما بر طبق تعدى آنها و مساوى باشد بدون تجاوز از مقدار آن.
وَ اتَّقُوا اللَّهَ: و بترسید و بیاندیشید خدا را در تعدى و درگذشتن از آنچه مجاز نیستید. وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ: و بدانید اى مسلمانان بدرستى که خداى تعالى، مَعَ الْمُتَّقِینَ: با پرهیزکاران است به نصرت و معاونت، پس حراست و محافظت شما و اصلاح شأن شما فرماید اگر پرهیزگار و منقاد اوامر و نواهى الهى باشید، و هر کس خدا با او مساعد باشد، همیشه منصور و مظفر بر دشمنان خواهد بود.
در کنز العرفان از بعضى از مفسرین نقل نموده در معنى و الحرمات قصاص آنکه: حرمت حرم و شهر حرام را قصاص است به داخل شدن مسلمانان در مکه در ماه حرام بر رغم مشرکان، یعنى چون قریش فخر مى‌کردند به منع حضرت پیغمبر و اصحابش از مکه در سال حدیبیه، لذا حق تعالى در سال آینده حضرت پیغمبر و اصحاب را داخل مکه فرمود على رغم مشرکین تا عمره بجا آورند؛ و این قول از حضرت باقر علیه السّلام نیز مروى است.
