الَّذِین‌َ استَجابُوا لِلّه‌ِ وَ الرَّسُول‌ِ مِن بَعدِ ما أَصابَهُم‌ُ القَرح‌ُ لِلَّذِین‌َ أَحسَنُوا مِنهُم وَ اتَّقَوا أَجرٌ عَظِیم ﴿آل عمران/172﴾ کسانی که قبول اجابت کردند از برای فرمان خدا و رسول از بعد از آنکه اصابت کرده بود آنها را جراحات و بلیّات وارده بر آنها از برای کسانی از آنها که نیکی کردند و پرهیزگار بودند اجر عظیمست.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
________________________________________
استجابت قبول اجابت است و شاید اشاره باین باشد که بالطوع و الرغبة اجابت نمودند با اینکه بر آنها سخت بود.
و الّذین در جمله الَّذِین‌َ استَجابُوا صفت است از برای جمله اخیره در آیه سابقه یعنی صفت مؤمنین اینست، بنا بر اینکه در موضع جر است، و بعضی گفتند مبتداء است و در موضع رفع و خبرش لِلَّذِین‌َ أَحسَنُوا مِنهُم است و گفتند اینکه اشبه و احسن است، و بعضی گفتند در موضع نصب است و مفعول فعل مقدر اعنی و استجابت بمعنی اجابت است، و فرق بین اینکه دو اینکه اجابت مطلق است ولی استجابت در موردی است که صعب و با زحمت باشد.
لِلّه‌ِ وَ الرَّسُول‌ِ اجابت امر خدا عین امر رسول است و بالعکس، و وجه عطف ممکن است اگر در قرآن امری وارد شد اجابت امر خدا است و اگر در حدیث و لسان نبی‌ّ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم باشد اجابت امر رسول است، چنانچه اگر در لسان ائمه علیهم السلام باشد اجابت امر امام است، و تمام در حقیقت یکی است امر امام امر رسول است و امر رسول امر خدا است، و همین معنا است در آیه شریفه أَطِیعُوا اللّه‌َ وَ أَطِیعُوا الرَّسُول‌َ وَ أُولِی الأَمرِ مِنکُم مائده آیه مِن بَعدِ ما أَصابَهُم‌ُ القَرح‌ُ بمناسبت حکم و موضوع اینکه امر راجع بجهاد است پس از مراجعت از جهاد سابق و اصابه قرح زیرا سایر اوامر لِلَّذِین‌َ أَحسَنُوا مِنهُم ضمیر منهم راجع بمؤمنین است که اجابت امر خدا و رسول کردند در مراجعت بجهاد بعد از مراجعت از جهاد اول، و اینها هم دو قسم هستند و هر دو قسم برای اجابت امر خدا و رسول مأجور هستند لکن تفاوت مراتب دارند کسانی که محسن هستند یعنی کارهای حسن میکنند از اتیان بواجبات الهی و عمل بمندوبات که تماما حسنه است و مراد از احسان اینست نه مراد احسان بدیگران باشد.
وَ اتَّقَوا که پرهیز از گناهان باشد أَجرٌ عَظِیم‌ٌ پاداش با عظمتی دارند و اما قسم دوم که آلوده بپاره‌ای از معاصی یا تارک قسمتی از واجبات بلکه مندوبات هستند آن اجر عظیم را ندارند، لکن ممکن است مورد عفو و مغفرت شوند و برای جهاد مأجور گردند لکن آن عظمت را ندارند.
………………………………………………………………………….
وعده ای داده ای و راهی دریا شده ای
خوش به حال لب اصغر که تو سقا شده‌ای
آب از هیبت عباسی تو می‌لرزد
بی عصا آمده‌ای حضرت موسی شده‌ای
به سجود آمده‌ای یا که عمودت زده اند
یا خجالت زده‌ای وه که چه زیبا شده ای
یا اخا گفتی و ناگه کمرم درد گرفت
کمر خم شده را غرق تماشا شده ای
منم و داغ تو و این کمر بشکسته
توئی و ضربه‌ای و فرق ز هم وا شده ای
سعی بسیار مکن تا که ز جا برخیزی
کمی هم فکر خودت باش ببین تا شده ای
مانده‌ام با تن پاشیده‌ات آخر چه کنم؟
ای علمدار حرم مثل معما شده ای
مادرت آمده یا مادر من آمده است
با چنین حال به پای چه کسی پا شده ای
تو و آن قد رشیدی که پر از طوبی بود
در شگفتم که در این قبر چرا جا شده ای
