فَأَمَّا مَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَعَسَى أَنْ یَکُونَ مِنَ الْمُفْلِحِینَ ﴿قصص/۶۷﴾ و اما کسى که توبه کند و ایمان آورد و به کار شایسته پردازد امید که از رستگاران باشد
رسول خدا(صلی الله علیه و آله) : مَنْ صَامَ رَمَضَانَ إِیمَاناً وَ احْتِسَاباً غُفِرَ لَه ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَنْ قَامَ لَیلَةَ الْقدْرِ إِیماناً وَ احْتِسَاباً غفِرَ لَه ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ؛
هر کس ماه رمضان را از روی ایمان و برای خدا و پاداش او روزه بگیرد، گناهان گذشته اش آمرزیده می شود؛ و هر کس شب قدر را از روی ایمان و به امید پاداش الهی به عبادت قیام کند، گناهان گذشته اش بخشوده می گردد.
(وسائل الشیعة ج۱۰ ص۴۷۸)
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
________________________________________
بعد از ذکر احوال کفار، بیان حال تائبان و ترغیب ایشان فرماید به توبه، بعد از تخوف و تهدید:
فَأَمَّا مَنْ تابَ: پس اما آنکه توبه نمود از کفر و شرک و طغیان، وَ آمَنَ: و ایمان آورد به یگانگى خدا و رسول او، وَ عَمِلَ صالِحاً: و بجا آورد کارهاى شایسته از طاعات و عبادات و خیرات، فَعَسى أَنْ یَکُونَ مِنَ الْمُفْلِحِینَ:
پس امید است که باشد از رستگاران و نجات یابندگان از وحشت و حیرت و عذاب قیامت، و در وقت سؤال از جواب فرو نمانند.
نکته: ذکر «عسى» با آنکه مؤمن تائب و صالح، مقطوع الفلاح است، به جهت آنست که میان خوف و رجا باشد و به عمل صالح خود مغرور نشود. و دیگر آنکه ممکن است بعد از توبه و عمل صالح او، فعلى صادر شود که موجب عقوبت و هلاکت او گردد.
تفسیر اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
________________________________________
در باب رستگاری چهار امر شرط است:
«1» توبه از معاصی چه معاصی قلبیه مثل کفر و شرک و ضلالت و بدعت و انکار ضروریات و چه معاصی نفسیه از اخلاق رذیله و صفات خبیثه و ملکات قبیحه و چه معاصی جوارحیه از ارتکاب منکرات و محرمات عقلیه و شرعیه. و حقیقت توبه ندامت است چنانچه فرمود:
کفی فی التوبة الندم
و خداوند وعده قبول داده أَن‌َّ اللّه‌َ هُوَ یَقبَل‌ُ التَّوبَةَ عَن عِبادِه‌ِ (توبه آیه 104) وَ هُوَ الَّذِی یَقبَل‌ُ التَّوبَةَ عَن عِبادِه‌ِ وَ یَعفُوا عَن‌ِ السَّیِّئات‌ِ (شوری آیه 25) «2» ایمان بجمیع عقاید حقه از توحید و عدل و نبوت و امامت و معاد و ضروریات دین و مذهب.
«3» اعمال صالحه از واجبات مثل صلوة و صوم و زکاة و خمس و حج و جهاد و امر بمعروف و نهی از منکر و تولی و تبرا که مفاد (فَأَمّا مَن تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً) است.
«4» موافات که بقاء بر ایمان و اعمال صالحه و تارک معاصی باشد تا آخر عمر که اگر و لو یک ساعت قبل الموت کافر یا مشرک یا شاک در یکی از اعتقادات شد بی ایمان میرود و کلیه اعمال او حبط میشود و لذا تعبیر بعسی فرمود.
فَعَسی أَن یَکُونَ مِنَ المُفلِحِین‌َ فلاح و رستگاری باین است که نه در حالت نزع و نه در قبر و نه در عالم برزخ و نه در صحرای محشر هیچگونه آسیبی نداشته باشد.
