الْخَاشِعِینَ وَالْخَاشِعَاتِ … وَالصَّائِمِینَ وَالصَّائِمَاتِ … أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِیمًا ﴿احزاب/۳۵﴾ مردان و زنان فروتن و …مردان و زنان روزه دار…خدا براى [همه] آنان آمرزشى و پاداشى بزرگ فراهم ساخته است
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:
اگر بنده ارزش ماه رمضان را بداند، آرزو مى کند که سراسر سال، رمضان باشد
لَو یَعلَمُ العَبدُ ما فی رَمَضانَ لَوَدَّ أن یکونَ رَمَضانُ السَّنَةَ
میزان الحکمه جلد4 صفحه 516
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
________________________________________
إِنَّ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِماتِ وَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِناتِ وَ الْقانِتِینَ وَ الْقانِتاتِ وَ الصَّادِقِینَ وَ الصَّادِقاتِ وَ الصَّابِرِینَ وَ الصَّابِراتِ وَ الْخاشِعِینَ وَ الْخاشِعاتِ وَ الْمُتَصَدِّقِینَ وَ الْمُتَصَدِّقاتِ وَ الصَّائِمِینَ وَ الصَّائِماتِ وَ الْحافِظِینَ فُرُوجَهُمْ وَ الْحافِظاتِ وَ الذَّاکِرِینَ اللَّهَ کَثِیراً وَ الذَّاکِراتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَ أَجْراً عَظِیماً (35)
شأن نزول: اسماء بنت عمیس با شوهر خود جعفر بن ابى طالب از حبشه مراجعت، نزد ازواج حضرت آمد گفت: آیا در باره ما چیزى از قرآن نازل شده.
گفتند: نه. پس خدمت حضرت آمد و عرضه داشت: زنان بسیار ناامید هستند.
حضرت فرمود: از چه؟! گفت به جهت آنکه ایشان مذکور نشده‌اند در قرآن به وصف خیر؛ آیه شریفه نازل شد:
إِنَّ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِماتِ: بدرستى که مردانى که منقاد حکم الهى و ممتثل فرمان اویند و زنانى که مطیع فرمان خدایند. 2- یا مردان و زنانى که داخل شدند در سلم بعد از حرب و انقیاد نمایند که هرگز عناد نورزند به خدا ورسول. 3- مردان و زنانى که تفویض نماینده‌اند امر خود را به خدا و توکل کننده‌اند بر او. 4- یا اخلاص نماینده‌اند طاعت و عبادت براى خداى تعالى.
وَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِناتِ: و مردان و زنان تصدیق کننده و گرونده به خدا و پیغمبر و به هر چه جزء معتقدات حقّه ایمانیه است به تمامه.
بیان: جمعى فرموده‌اند: اسلام و ایمان به یک معنى، و تکرار آن به جهت اختلاف لفظین است. و ممکن است اسلام اقرار به زبان، و ایمان تصدیق به قلب است.
در بحار- از حضرت رسالت صلّى اللّه علیه و آله مروى است که: الا انبّئکم لم سمّى المؤمن مؤمنا؟ لایمانه النّاس على انفسهم و اموالهم. الا انبئکم من المسلم؟ المسلم من سلم النّاس من یده و لسانه، فرمود: آیا خبر دهم شما را چرا نامیده شده ایمان آورنده مؤمن، به جهت مأمون بودن او مردمان را بر نفوس و اموالشان؛ آیا خبر دهم کیست مسلمان؟ مسلمان کسى است که مردم از دست و زبان او در امان باشند « بحار الانوار، ج 67 کتاب الایمان و الکفر، ص 60، روایت 3»
وَ الْقانِتِینَ وَ الْقانِتاتِ: و مردان و زنانى که ثبات ورزیده‌اند در وظایف طاعات و مداومت مى‌نمایند به انواع عبادات. یا مردان و زنانى که دعا کننده‌اند. وَ الصَّادِقِینَ وَ الصَّادِقاتِ: و مردان و زنانى که راستگویانند در اقوال و افعال. وَ الصَّابِرِینَ وَ الصَّابِراتِ: و مردان و زنانى که صبر کننده‌اند در بجاآوردن طاعات و پرهیز از محرمات و بردبارى و تحمل ناملایمات و مصیبات.
وَ الْخاشِعِینَ وَ الْخاشِعاتِ: و مردان و زنان ترسکاران به قلوب و جوارح، یا تواضع کنندگان براى خدا، یا چون نماز گذارند با قلب متوجه و به راست و چپ نگاه نکنند و به چیزى مشغول نشوند.
وَ الْمُتَصَدِّقِینَ وَ الْمُتَصَدِّقاتِ: و مردان و زنان صدقه دهندگان به آنچه واجب است در مال ایشان از زکات و خمس. وَ الصَّائِمِینَ وَ الصَّائِماتِ: و مردان و زنان روزه‌داران براى خدا (مراد روزه واجب است) بعضى فرموده‌اند هر که در هفته درهمى تصدق کند و در ایام البیض ماه (سیزدهم چهاردهم، پانزدهم) روزه دارد از آیه شریفه محسوب است « منهج الصادقین، ج 7 ص 323.»
وَ الْحافِظِینَ فُرُوجَهُمْ وَ الْحافِظاتِ: و مردانى که نگهدارنده‌اند فرجهاى خود را از حرام و زنانى که نگهدارنده‌اند خود را از حرام که آثار عفت و عصمت و نجابت باشد. وَ الذَّاکِرِینَ اللَّهَ کَثِیراً: و مردانى که یاد کننده‌اند خدا را بسیار در زمان بسیار و مکان بسیار به قلب و لسان. وَ الذَّاکِراتِ: و زنان یاد کننده خدا را به طریق مذکور. و قرآن خواندن و دعا و مشغول شدن به آنچه رضاى خدا و آثار حق پرستى باشد داخل است.
از حضرت صادق علیه السّلام مروى است: من بات على تسبیح فاطمة کان من الذّاکرین اللّه کثیرا و الذّاکرات فرمود هر که بخوابد در شب و تسبیح حضرت فاطمه علیها السّلام را گوید از جمله جماعت «ذاکرین الله کثیرا» باشد « تفسیر مجمع البیان، ج 4، ص 358.»
أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ: مهیا فرموده خدا براى متصفین به صفات مذکوره، مَغْفِرَةً وَ أَجْراً عَظِیماً: آمرزش گناهان و مزد بزرگ بر فرمانبردارى و اطاعت ایشان.
وصف عظیم کاشف است از آنکه اجر ایشان به وصف در نیاید.
تتمه: عطاء بن ابى ریاح روایت کند که:
هر که تفویض کند امر خود را به خدا، داخل است در «الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِماتِ».
و هر که اقرار نماید به خدا و پیغمبر و تصدیق نماید به ولایت حضرت على بن ابى طالب و اولاد طاهرین او علیهم السّلام و قلب و زبانش در این معنى موافق باشد، داخل است در «وَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِناتِ».
و هر که اطاعت خدا نماید در فرائض و اطاعت رسول در سنت، داخل باشد در «وَ الْقانِتِینَ وَ الْقانِتاتِ».
و هر که زبان خود را از دروغ نگاهدارد از جمله «وَ الصَّادِقِینَ وَ الصَّادِقاتِ» باشد.
و هر که صبر کند در طاعت و صبر نماید از معصیت، در «وَ الصَّابِرِینَ وَ الصَّابِراتِ» داخل شود.
و هر که نماز کند و به جانب راست و چپ خود نگاه نکند در «وَ الْخاشِعِینَ وَ الْخاشِعاتِ» داخل باشد.
و هر که در هفته یکبار صدقه دهد به درهمى، داخل باشد در «وَ الْمُتَصَدِّقِینَ وَ الْمُتَصَدِّقاتِ».
و هر که ایام البیض هر ماه روزه دارد، در سلک و طریقه «وَ الصَّائِمِینَ وَ الصَّائِماتِ» باشد.
و هر که فرج خود را از حرام نگاهدارد از جمله: «وَ الْحافِظِینَ فُرُوجَهُمْ وَ الْحافِظاتِ» باشد.
و هر که پنج نماز را به جا آرد در اوقات آن با شرایط و ارکان، داخل شود در فرمایش: «وَ الذَّاکِرِینَ اللَّهَ کَثِیراً وَ الذَّاکِراتِ» « تفسیر منهج الصادقین، ج 7، ص 324.»
