مِنَ النَّاسِ وَالدَّوَابِّ وَالْأَنْعَامِ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ کَذَلِکَ إِنَّمَا یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ غَفُورٌ ﴿فاطر/۲۸﴾ از انسانها و جنبندگان و چهار پایان انواعی با الوان مختلف، (آری) حقیقت چنین است، از میان بندگان خدا تنها دانشمندان از او میترسند، خداوند عزیز و غفور است.
امام باقر(علیه‌السّلام) :
علم بیاموزید که آموختن آن پاداش دارد و جستجوی آن عبادت است.
(أعلام الدین ج۱ ص۳۰۲)
ولادت امام محمد باقر( علیه السّلام ) و حلول ماه رجب المرجب بر همگان مبارک باد
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
________________________________________
وَ مِنَ النَّاسِ وَ الدَّوَابِّ وَ الْأَنْعامِ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ کَذلِکَ إِنَّما یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ غَفُورٌ «28»
وَ مِنَ النَّاسِ وَ الدَّوَابِ: و از آدمیان و از جنبندگان عموما با اسبان خصوصا، وَ الْأَنْعامِ: و از چهارپایان خلقى‌اند که، مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ: گوناگون است رنگ‌هاى آن و انواع و آثار آن کَذلِکَ: همچنین مانند اختلاف الوان میوه‌جات و کوهها. بعد از بیان قدرت بر خلق اشیاء مختلفة الذوات و الوان فرماید: إِنَّما یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ: جز این نیست که مى‌ترسند خدا را از بندگان او، الْعُلَماءُ: دانایان و عالمان؛ چه خشیت، معرفت به خدا و علم به صفات و افعال او است، پس هر که دانش او بیشتر است ترس او زیادتر باشد، و لذا حضرت پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله فرمود: «انى اخشاکم باللّه» بدرستى که من ترسناکترین شما هستم به خدا. و نیز فرمود: «اعلمکم باللّه اشدکم له خشیة» « هر دو حدیث در منهج الصادقین، ج 7، ص 445.» هر که از شما معرفت او به خدا بیشتر است خوف او زیادتر است. و لهذا این را در عقب افعال داله بر کمال قدرت خود ایراد فرموده تا به جهت معرفت به آن افعال خائف شوند، و این بدیهى است هر که عارف و عالم به مقام ربوبى نباشد خائف نباشد.
تبصره:
خشیت، ترس خاص باشد، و آن عبارت است از حالت نفسانیه که ناشى شود از شعور به عظمت پروردگار و هیبت حق عز و علا و وقوف بر نقصان خود و قصور از اداى بندگان خداوند متعال، و این حالت حاصل نگردد مگر براى کسى که مطلع شود بر جلال کبریائى و عالم باشد حقیقتا به عظمت سبحانى، و لذا خشیت به علماء تخصیص یافته، فتأمّل. ابن عباس گفته: مراد حق تعالى آنست که: «انّما یخافنى من خلقى من علم جبروتى و عزتى و سلطانى» « مجمع البیان (1401 ق) ج 4 ص 407.» إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ غَفُورٌ: بدرستى که خداى غالب است در انتقام کشیدن از کسى که مصر باشد در طغیان، آمرزنده مر کسى را که تائب شود از عصیان.
تتمه:
طبرسى (رحمه اللّه) در مجمع فرماید: تخصیص علماء به خشیت جهت آن است که عالم احذر است مر عقاب الهى را از جاهل به جهت اختصاص به معرفت و توحید و عدل و تصدیق بعث و حساب و ثواب.
از حضرت صادق علیه السلام مروى است: یعنى بالعلماء من صدّق قوله عمله و من لم یصدّق قوله عمله لیس بعالم: یعنى مراد حق تعالى به علما کسانیند که کردار او مصدق گفتار او باشد، و هر که فعل او موافق قول او نباشد عالم نیست.
