بِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا وَذِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینِ وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا ﴿بقره/۸۳﴾ به پدر و مادر و خویشان و یتیمان و مستمندان احسان کنید و با مردم [به زبان] خوش سخن بگویید
مختصری از سجایای اخلاقی شهید دکتر سید هاشم معیری:
مطب ایشان مأمن بیماران کم بضاعت، آسیب دیدگان اجتماعی بود و همچنین در مسجد جلیلی تهران بعنوان پزشک معتمد و مددکار به مداوای بیماران مستمند می پرداختند.
ایشان در محل خدمت خود که بیشتر در مناطق دور افتاده بود، با هر فرصتی که به دست می آورد در قالب جلسات مذهبی، پیروی ازمکتب سیاسی ائمه اطهار را به مردم گوشزد می کرد.
(منبع:گنجنامه 62 شهید کارمند تأمین اجتماعی)
تفسیر اثنا عشری
وَ إِذْ أَخَذْنا مِیثاقَ بَنِی إِسْرائِیلَ: و یاد بیاورید زمانى را که فرا گرفتیم پیمان بنى اسرائیل را. گرچه آیه نسبت به بنى اسرائیل است، لکن مفادش عام است تمام امّت پیغمبر را. لا تَعْبُدُونَ إِلَّا اللَّهَ: اینکه بندگى و ستایش نکنید مگر ذات یگانه خداى را زیرا سزاوار پرستش و ستایش، ذات سبحانى است، به برهان عقل. چون که اصول کلیه نعم ظاهره و باطنه و دنیویه و اخرویه، تماما از جانب منعم حقیقى و فیّاض على الاطلاق، قادر متعال باشد و بر هر ذى شعورى ستایش و سپاس دارى چنین منعمى لازم باشد، به حکم عقل، وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً: و نیکوئى کنید به پدر و مادر، نیکوئى کردنى یعنى رأفت و شفقت و دعاى خیر و انفاق در حق آنها منظور دارید.
در کتاب کافى از حضرت صادق علیه السلام مروى است که فرمود:
چه منع کند مردى از شما را این که نیکوئى کند پدر و مادر خود را، زنده باشند یا مرده؟ نماز گزارد از جانب آنها، و صدقه دهد از طرف ایشان، و حج نماید به نیابت ایشان، و روزه بدارد براى ایشان. پس مىباشد آنچه بجا آورد براى ایشان، و براى او هم مثل آن باشد. پس زیاد فرماید خداوند عز و جل به نیکوئى و صله او خیر بسیارى « اصول کافى کتاب الایمان و الکفر، باب البرّ بالوالدین، حدیث 7 ».
وَ ذِی الْقُرْبى: و نیز نیکوئى نماید به خویشان پدرى و مادرى، وَ الْیَتامى وَ الْمَساکِینِ: و همچنین نیکوئى نمائید به یتیمان بىپدر که بالغ نشدهاند، و بیچارگان به صله و احسان و انعام و عطوفت و رأفت.
تبصره: تأویل آیه شریفه- در تفسیر برهان از حضرت امام حسن عسکرى علیه السلام مروى است که مراد از «والدین» حضرت نبوى و حضرت علوى علیه السلام است، به دلیل فرمایش حضرت پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله و سلّم که فرمود: انا و علىّ ابوا هذه الامّة « تفسیر برهان، جلد اوّل صفحه 121، حدیث 13». و احسان به ایشان اطاعت و فرمانبردارى ایشان است. و ذى القرباى حقیقى ائمه هدى علیهم السلام، و یتاماى حقیقى کسانى که امام آنها غائب و دسترسى به او نداشته باشند. و مساکین حقیقى شیعیان و دوستان آل محمدند. پس احسان به ذوى القربى مودّت و محبت و پیروى سیره ایشان، و احسان به یتامى رساندن احکام الهى به آنها و ارشاد جاهلان و تنبیه غافلان، و احسان به مساکین رعایت حقوق آنها و مواسات با ایشان است.
