جَاهِدُوا فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ ﴿حج/۷۸﴾ در راه خدا چنانکه حق جهاد [در راه] اوست جهاد کنید

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
________________________________________

وَ جاهِدُوا فِی اللَّهِ‌: و جهاد کنید در راه خدا. حَقَّ جِهادِهِ‌: آنطورى که سزاوار است بر بلیغ تر وجهى که ممکن و به حسب جهد و طاقت باشد. طبرسى فرماید: اکثر مفسرین جهاد در اینجا را حمل نموده‌اند بر جمیع اعمال طاعت و گفته‌اند: «حق جهاده» آنست که به نیت صادقه و خالصا لوجه اللّه بجا آورده است. « مجمع البیان ج 4، ص 97» ابن عباس گفته: چنانکه به ملامت لائمان مبالات نکنید. « تفسیر ابو الفتوح (چ اسلامیّه) ج 8 ص 120» نزد بعضى مراد به قدر قوه خود سعى نمائید در احیاء دین خدا و اقامه حقوق او بحرت دست و زبان و قلم و جمیع آنچه ممکن باشد، و برگردانید و باز دارید نفس خود را از هوى و میل.
هُوَ اجْتَباکُمْ‌: خداى تعالى برگزید شما را براى دین و نصرت خود.

در کافى- از حضرت باقر علیه السّلام: ایانا عنى و نحن المجتبون. فرمود:
مائیم قصد شدگان در آیه و مائیم برگزیدگان. « اصول کافى، ج 1 ص 4» بنابراین فرمایش حضرت، ناظر به باطن آیه شریفه است.
وَ ما جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ‌: و قرار نداد بر شما در دین سختى و تنگى و دشوارى، بلکه دینى است به سهل و آسانى بالنسبه به تکالیف بنى اسرائیل. و لذا فرمود پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله: «بعثت لشریعة سمحة و سهلة» حاصل آنکه تنگ نساخته خداوند بر شما امر دین را و مکلف ننمود آنچه طاقت آن نداشته باشید، بلکه تکلیف فرمود کمتر از وسع، پس عذرى نیست براى شما در ترک آن. نزد بعضى معنى آنکه: قرار نداد براى شما در دین تنگى که مخرجى از آن نباشد و خلاصى از عقاب او نباشد، بلکه قرار داد توبه و کفارات و رد مظالم را چاره و خلاصى از گناه، پس نیست در دین اسلام آنچه را که راهى نباشد به سوى خلاصى از عقاب آن، پس عذرى نخواهد بود براى هیچکس در ترک استعداد و تدارک براى قیامت.
مِلَّةَ أَبِیکُمْ إِبْراهِیمَ‌: پیروى کنید دین پدرتان ابراهیم علیه السّلام را، زیرا ملت حضرت ابراهیم داخل است در ملت حضرت محمد صلّى اللّه علیه و آله، و ابراهیم علیه السّلام را پدر همه نامیده به جهت آنکه احترام او بر مسلمانان مثل احترام پدر است بر پسر، چنانکه فرموده «و ازواجه امهاتهم» و زنان پیغمبر به منزله مادران امت مى‌باشند. یا به سبب آنکه عرب از اولاد اسمعیل، و بیشتر عجم اولاد اسحق، و هر دو پسر ابراهیم علیه السّلام، پس از باب تغلیب تمام را اولاد او محسوب داشته.
هُوَ سَمَّاکُمُ الْمُسْلِمِینَ مِنْ قَبْلُ‌: خداى تعالى نام نهاد شما را مسلمان پیش از این در کتابهاى آسمانى زمان پیش. وَ فِی هذا: و در این کتاب قرآن یا در این زمان. حاصل آنکه خداى تعالى زمانى پیش و در این زمان تمام امت پیغمبر خاتم صلّى اللّه علیه و آله را مسلمان خوانده، لِیَکُونَ الرَّسُولُ شَهِیداً عَلَیْکُمْ‌: تا باشد پیغمبر گواه بر شما و گواهى دهد بر طاعت مطیعان و عصیان عاصیان. وَ تَکُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاسِ‌: و باشید شما گواه بر مردمان، یعنى حضرت پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله و سلّم وقتى شهادت داد بر شما به طاعت و قبول کردید شما عادلان، آن وقت شهادت دهید بر امت‌هاى گذشته به اینکه پیغمبران تبلیغ‌ نمودند رسالت پروردگار را و ایشان قبول نکردند، پس به سبب شهادت شما، مؤمنین آنان مستوجب بهشت و کفار آنها مستحق شوند آتش را.
در کافى- در ذیل حدیثى از حضرت باقر علیه السّلام فرمود: پیغمبر خدا شاهد است بر ما به آنچه رساند بر ما از خداوند تبارک و تعالى، و مائیم گواه بر مردم در قیامت، پس هر که تصدیق قیامت کند او را تصدیق، و هر که تکذیب کند روز قیامت را تکذیب کنیم او را. « همان مدرک » فَأَقِیمُوا الصَّلاةَ: پس بپاى دارید نماز را به آداب و شرایط. وَ آتُوا الزَّکاةَ:
و بدهید زکات را، یعنى چون خداوند تخصیص داد شما را به این فضل و شرف و کرامت، پس تقرب جوئید به خداوند سبحان به انواع طاعات که اشرف آنها در عبادت بدنى نماز، و در طاعت مالى زکات است. وَ اعْتَصِمُوا بِاللَّهِ‌: و پناه برید به خدا از شر دشمنان، یا چنگ زنید به دین خدا و اعتماد کنید به خدا در مجامع کارهاى خود، و طلب ننمائید امانت و نصرت را مگر از ذات یگانه الهى، زیرا در عالم وجود غیر از حق تعالى نگاهدارنده و یارى کننده بالذات نخواهد بود، پس ذات سبحانى را شایسته تمسک و توسل باشد.
هُوَ مَوْلاکُمْ‌: خداى تعالى است مالک و ناصر و متولى امور شما. فَنِعْمَ الْمَوْلى‌: پس خوب مالک و صاحب اختیارى است خدا، زیرا آنچه را که در باره بنده جارى فرماید تمام بر وجه حکمت و مصلحت و رشد و صلاح باشد. وَ نِعْمَ النَّصِیرُ: و خوب یارى کننده‌اى است، زیرا در موقعى که همه دست از یارى شخص بردارند، او از نصرت صرف نظر نفرماید، پس مولى و ناصر حقیقى ذات یگانه سبحانى است. نزد بعضى معنى آنکه پس خوب مولائى است خدا، زیرا منع نفرماید رزق را از شما وقتى که نافرمانى او را نمائید؛ و خوب ناصرى است، زیرا اعانت فرماید شما را وقتى که اطاعت او را نمائید.
تنبیه: تمسک یافتن به ذیل عنایت پیغمبر و ائمه معصومین سلام اللّه علیهم اجمعین و توسل به شفاعت آنان منافات ندارد با اعتصام به خداى تعالى، زیرا حق سبحانه ایشان را واسطه فیض خود مقرر، و امر به توسل و طلب وسیله فرموده که: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ» « سوره مائده- آیه 35.» یعنى اى کسانى که ایمان آورده‌اید بپرهیزید عقاب الهى را به مخالفت او، و طلب نمائید به قرب رحمت سبحانى وسیله را.
در عیون اخبار الرضا علیه السّلام از حضرت پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله مروى است که ائمه از حضرت حسین علیه السّلام هر که اطاعت کند ایشان را، پس بتحقیق خدا را اطاعت نموده، و هر که معصیت کند ایشان را، خدا را نافرمانى نموده. ایشانند دست آویز محکم و وسیله بسوى خدا.
پس تمسک جستن به این انوار مقدسه و تبرک یافتن به مشاهده مشرفه ایشان، داخل است در تمسک به خدا، زیرا اعتصام به ایشان، اعتصام به خدا خواهد بود.
عبرت: یکى از قضایا و تجربیاتى که اثبات نماید حسّا به اینکه خداى تعالى مولى و حافظ و ناصر مؤمنان است، همانا طارى شدن حادثه غیر مترقبه و تبدل قوت و شوکت چندین ساله و راحتى مبتلایان به غم و غصه و از عجائب دوران بشمار آید زوال کوهى به کاهى. ایضا با وجود ورود دشمنان خونخوار کفار در خاک ایران، خداوند منان جامعه مسلمانان را در حفظ و حمایت خود محفوظ و شرّ آنان را به آسانى دفع فرمود و للّه الحمد و المنه، امید است به توجهات ولى عصر عجل اللّه فرجه نعمت امنیت بر مسلمانان مستدام بدارد.

………………………………………………………………

الا به باغ وجودم گل بهار بیا
به احتضار فتادم ز انتظار بیا

نوید فتح و ظفر در فروغ طلعت تو است
چو آفتاب از آن سوی کوهسار بیا

قرار نیست به جانی که نیست جانانش
به بی قراری جان های بی قرار بیا

به دست های زتن اوفتاده در ره عشق
به پایداری عشاق پای دار بیا

امید خلق به دلهای بی امید، امید
نوید صبح به هنگام شام تار بیا

به قطعه قطعه بدن های سر بریده قسم
به لاله لاله ی دلهای داغدار بیا

چراغ کلبه جان بی تو دل گرفت بتاب
فروغ دیده، در این چشم اشکبار بیا

به اشک عاشق تنها به شمع جمع قسم
به مجمعی که ندارد جز تو یار بیا

در انتظار تو عمرم چو عمر شمع گذشت
کنون که آمده هنگام احتضار بیا

کرامتی کن و این کلبه را مزین کن
بیا به دیده ام دم گذار بیا

چاپ نوشته